काठमाडौं , २१ वैशाख । महिला , बालबालिका र वरिष्ठ नागरिक मन्त्री भगवती चौधरी राजनीतिक नेतृत्वका लागि काम खोज्दै छन् । सहयोग नगरले बताए ।
राष्ट्रिय संघीयता सुदृढीकरण तथा राष्ट्रिय सरोकार समिति UNDP र UNFPA सँगको सहकार्यमा सभाले सहयोगी योजना ” लैङ्गिक उत्तरदायी बजेट र यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्य अधिकार” मन्त्रीद्वारा सम्बोधन, ल्याए ‘ प्रमोशनका लागि सांसदसँग अन्तरक्रिया कार्यक्रम ’ चौधरीले बताएका छन् ।
यौन जिम्मेवार बजेट निर्माण प्रक्रियाबारे राजनीतिक नेताहरूले केही भनेका छन् उनको भनाइ थियो, काम पाए पनि सहरले कर्मचारीतन्त्रबाट त्यति सहयोग पाउँदैन । , ‘हामी राजनीतिक नेताहरूले योजना बनाएर अगाडि बढ्नुपर्छ । जनताको आशा विभिन्न जनतालाई जगाएर नतिजा दिनु पर्छ भन्नका लागि यहाँ आएका हौँ’ , मन्त्री चौधरी भने , ‘ हाम्रो पार्टी चाहिन्छ’ नेताहरुले पनि निर्देशन दिएका छन् । हमिमा पानी कहेही गरू कहाँ जोसे जङ्गर हो , त्यसैले त्यहाँ खाली नियम र नियमहरू छन्।
न्यायोचित यस विषयमा आफू संवेदनशील नहुने भन्दै उनले भने बतायो। औचित्य राखेर काम गर्नुपर्छ भन्दै उनले यस्तो गरेका हुन् । भयो भने पनि औचित्य प्रमाणित गरेर काम गर्नुपर्छ ।
कर्मचारी पनि मन्त्री चौधरीले समाज देखेर देश र जनताका लागि काम गर्नुपर्छ । शब्दहरू थिए।
त्यसैले यदि त्यसो हो भने प्रमाणित गर्नुहोस्। नगरपालिका संग प्रतिबद्धता पत्रको लागि सोध्नुहोस्। उसले दिनहुँ आफ्नो प्रतिबद्धता दिन्छ। ‘योभन्दा बढी इमान्दार रचनाहरू छैनन्’ , उनले भने , ‘ लोकसेवा सीढी परीक्षा। लेखकले आफू फरक भएको र हामीले नबुझेको बताए । हामीले पनि एउटै समुदाय , एउटै समाजलाई समर्थन गर्नुपर्छ। यो भन्न नबिर्सनुहोस्। किनभने हामी पनि त्यहाँ पुगेका छौं।
मन्त्री कम बजेटलाई कार्यक्रममा समस्याका रुपमा हेर्ने प्रवृत्ति रहेको चौधरीले बताए । ‘ यति कम बजेटमा, तपाईंले यसलाई पढ्न सक्नुहुन्न। परिन्च। अर्थात् काम गर्नुपर्छ । हामीले यो कुरालाई कसरी समन्वय गरेका छौं? मिसाउन सकिन्छ। यसमा पनि बल जुट्नु आवश्यक देखिन्छ , ‘ उनले भने।
स्थायी राज्य आफू सरकारी कर्मचारी भएको भन्दै राजनीतिक नेतृत्वलाई नजानेर काम गरे । इच्छुक कर्मचारीलाई सहयोग गर्न पनि भनिएको छ । ‘गरिब देशको विकास गर्न । सार्वजनिक र, सबैले प्राथमिकताका साथ देशको हितमा काम गरिरहनुपर्छ । हामी सबै सबै नेपाली जनता हुन् (राजनीतिक नेतृत्व र कर्मचारी समान प्रतिबद्धता हुनुपर्छ।
पछिल्लो आर्थिक गत वर्षको तुलनामा यस आर्थिक वर्षमा मन्त्रालयको बजेटको सीमा घटाइएको उनले बताए । सीमितताको कारण पनि काम सम्पन्न गर्न कठिनाइ भएको बताइएको छ । हाम्रो मन्त्रालयसँग सम्बन्धित अन्तर्राष्ट्रिय सन्धि सम्झौताहरू 3/4 मात्रै रहन्छ। हाम्रो मन्त्रालयको बजेट कम छ । तिमी र मैले पनि बजेट बनायौं । हामी सीमितता हटाउनेछौं , ‘ उनले भने।
विगत भन्दा अहिले महिलाको स्वास्थ्यको ख्याल गर्ने काम बढ्दै गएको बताउँदै उनले बच्चाको ख्याल गर्ने बताए जन्मिने संख्या पनि घट्दै गएको बताइएको छ । मातृ मृत्युदर अझै कायमै छ अझै निमित्यन बन्न नसकेको भन्दै उनले ग्रामीण क्षेत्रमा नै पेसा रोजे । पुग्न नसकेको बताए ।
सामाजिक , सांस्कृतिक , धार्मिक मूल्यमान्यताका कारण अहिले पनि समस्या रहेको भन्दै उनले प्रजनन स्वास्थ्यको ख्याल गरे । गार्नले आफू महिलाको समस्याबाट पीडित भएको बताए ।
<span;>जोखिमपूर्ण गर्भवती महिलाका लागि राष्ट्रपति महिला मुक्ति कार्यक्रम सञ्चालन भइरहेको छ । मन्त्री चौधरी पनि कुप्रथाविरुद्धको अभियान चलाउन आएको बताउनुभयो । बतायो।
<span;>नयाँ बजेट बालिकाका लागि आत्मनिर्भर कार्यक्रम ल्याउने योजना रहेको भन्दै उनले ३/४ वर्षको ग्रेस पिरियड दिए । सञ्चालन गरिने बताउनुभयो । ‘पहिले लघुवित्त र सहकारीले समस्या भोग्नुपरेको थियो । किनभने , ऋण लिएपछि उसले ऋण तिर्न सक्दैन । किनभने यसले उत्पादन गर्छ अझै सुरु भएको छैन’ , मन्त्री चौधरीले भने , ‘ यसलाई भनिन्छ भाडा भएर दौडनु । किनभने वितरण यी स्थानीय निकायहरू नियमित रूपमा सहभागी हुन्छन्। त्यसैले हामी यसलाई स्थानीय भूमिगत काम भन्छौं। , प्याकेजमा कुन कार्यक्रम हुनेछ।
<span;>लक्षित देश गरीब वर्ग , सीमान्तकृत समुदाय जे भएको छ, त्यसलाई बिर्सन नहुने भन्दै मन्त्री चौधरीले मन्त्रालय र सरकारलाई सुझाव दिनुभयो । दिनको कार्यक्रमका आधारमा निष्कर्ष निकाल्न आग्रह गरे ।
<span;>संघीयता सोनाम गेल्जेन शेर्पाको अध्यक्षतामा सुदृढीकरण तथा राष्ट्रिय सरोकार समितिले… प्रतिनिधिसभाको स्वास्थ्य , शिक्षा तथा सूचना प्रविधि समितिका सभापति अमरबहादुर थापा , महिला तथा सामाजिक छलफल समितिका अध्यक्ष किरणकुमार साह , राष्ट्रिय सभा सदस्य र समितिका सदस्य गोपीबहादुर सार्की थिए । अछामी , संविधानसभा सदस्य र भीष्मनाथ अधिकारी, राष्ट्रिय जनसंख्या तथा विकास संसदीय मञ्च, राष्ट्रका महाअध्यक्ष डा. राज्य उत्पादन कसरी निर्माण गर्ने र स्थापना गर्न नसक्नुको कारणहरू तिमीले मुलुक्लेलाई आफ्नो भाग्य भोग्न आएको बताएकी छौ । गरिबी हटाउन सकेन पछिल्लो समय महिला र बालबालिकाले भोगेका उत्पीडनका घटनाहरू मात्र उनीहरूको भनाइ हुन् ।
<span;>अशक्त , कमजोर र शक्तिहीन राज्यको आवश्यकता रहेको भन्दै वर्गका लागि कार्यक्रम र बजेट महिला केन्द्रित कार्यक्रम , विकास र सशक्तीकरण ल्याउनुपर्ने बताए यसका लागि महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्ने बताए ।
<span;>त्यस अवसरमा बोल्दाई युएनएफपीए नेपाल कार्यालयका प्रतिनिधि योङ होङले लैङ्गिक समस्या महिलाको मात्र नभई आधारभूत विषय भएको बताए । उनले फारम कसरी सेवा गर्ने भनेर जान्न नचाहेको बताए । अझै पनि महिलाहरूले मद्दत गर्छन् कालान्तरमा मृत्युको अवस्था रहेको भन्दै उनले ती अवस्थाहरूमा परिवर्तन ल्याउने प्रयास गरे । उनले सांसदहरुको भूमिका महत्वपूर्ण हुनुपर्ने बताए ।
त्यो अवसर अघि सरकारले सबै तहका लागि बजेट बनाउने कार्यपत्र प्रस्तुत गर्दै अर्थसचिव कृष्णहरि बाँस्कोटाले यौन जिम्मेवार भएको बताए । नेपालमा लैङ्गिक मैत्री बजेट बाँस्कोटाले उठेर भने ।
